Svjetski dan hepatitisa 2025: Borba protiv virusnog hepatitisa je ključna za smanjenje broja oboljelih od raka jetre

Svjetski dan hepatitisa obilježava se svake godine 28. jula kako bi se podigla svijest o virusnom hepatitisu, upali jetre koja uzrokuje tešku bolest jetre i rak jetre.

304 miliona ljudi živjelo je s hroničnim hepatitisom B i C u 2022. godini

U svijetu samo 45% beba primilo je vakcinu protiv hepatitisa B u roku od 24 sata od rođenja u 2022. godini.Globalno 1,3 miliona ljudi umrlo je od hroničnog hepatitisa B i C u 2022. godini.

Šta su to akutni virusni hepatitisi ?

 Akutni virusni hepatitis je zapaljenje jetre nastalo u sklopu generalizovane sistemske infekcije, izazvane jednim od virusa hepatitisa. Zbog visoke stope obolijevanja, virusni hepatitis i dalje ostaje jedan od važnijih problema savremene medicine. Može se govoriti o postojanju više tipova akutnog virusnog hepatitisa : Najčešći virusi hepatitisa u Evropi su tipovi A, B, C i E (obično poznati kao HAV, HBV, HCV i HEV).

Iako njihovi učinci na jetru i simptomi koje proizvode mogu biti slični, težina i trajanje bolesti određeni su virusom koji ju je uzrokovao. Dok je HAV infekcija obično uzrokovana konzumiranjem kontaminirane hrane ili vode i uzrokuje akutnu infekciju, hepatitis B i C se obično javljaju kao rezultat kontakta sa zaraženim tjelesnim tekućinama i mogu se razviti u hroničnu infekciju. Zajedno, HBV i HCV su najčešći uzrok ciroze i raka jetre.

Hepatitis A

Hepatitis A je akutna zarazna bolest jetre uzrokovana virusom hepatitisa A (HAV). Bolest se lako prenosi fekalno-oralnim putem. Hepatitis A je često asimptomatski ili blag, posebno kod djece mlađe od pet godina, ali težina se povećava s godinama. Kod odraslih, početak bolesti je obično nagao s groznicom, malaksalošću i nelagodom u trbuhu. Žutica je dominantan simptom.

Odnos slučajeva i smrtnosti je nizak (0,1–0,3%), ali može biti veći (1,8%) kod odraslih osoba starijih od 50 godina ili osoba s postojećim hroničnim bolestima jetre. Dostupna je sigurna i efikasna vakcina, ali ako ste jednom bili prirodno zaraženi, imat ćete doživotni imunitet.

Hepatitis B

Hepatitis B je bolest jetre koja nastaje infekcijom virusom hepatitisa B (HBV) i širi se kontaktom sa zaraženim tjelesnim tekućinama ili krvnim proizvodima. Simptomi mogu uveliko varirati i mnogi od onih koji se zaraze nikada ne razviju nikakve simptome. Dostupne su sigurne i efikasne vakcine koje nude visok nivo zaštite i većina zemalja u Evropi je implementirala univerzalni program vakcinacije.U Bosni i Hercegovini vakcine protiv hepatitisa B uvedene su u obavezni Program imunizacije.

Oni koji postanu hronično zaraženi HBV-om (od >30% među djecom do <5% među odraslima) imaju veći rizik od ozbiljnih posljedica: ciroze jetre (25%) i raka (5%). Štaviše, mogu djelovati kao rezervoar za daljnji prenos bolesti.

Hepatitis C

Hepatitis C je bolest jetre uzrokovana infekcijom virusom hepatitisa C (HCV) i uglavnom se dobija kontaktom preko oštećene kože sa zaraženom krvlju. Do danas ne postoji vakcina protiv hepatitisa C.

Hepatitis C najčešće prenose osobe koje injektiraju droge dijeljenjem kontaminiranih igala; prenos se može dogoditi i putem tetoviranja, pirsinga tijela i akupunkture, ako se to radi u nesterilnim uslovima.

Većina ljudi s akutnom infekcijom hepatitisom C nema nikakve simptome. Osobe koje razviju hronični hepatitis C također možda nikada neće imati nikakve simptome. Oko 30% osoba s hroničnim hepatitisom C razvije oštećenje jetre, a mali broj njih kasnije oboli od raka. Hepatitis C se smatra vodećim uzrokom raka jetre i transplantacije jetre u Evropi i SAD-u.

Hepatitis E

​​​​​​​​​​​​​Hepatitis E je akutna ili hronična infekcija virusom hepatitisa E (HEV). U Evropi je većina infekcija lokalno stečena i asimptomatska. Akutne infekcije uzrokuju samoograničavajuć hepatitis, ali mogu postati hronični kod imunokompromitovanih pacijenata sa rizikom od razvoja teške ciroze jetre. HEV je također opisan u vezi sa drugim kliničkim sindromima, npr. neurološkim.

U Evropi je hepatitis E uglavnom zoonoza sa rezervoarom kod svinja ili divljih svinja. Infekcija se prenosi konzumiranjem kontaminiranog i nepravilno termički obrađenog svinjskog mesa ili drugih proizvoda od svinjetine ili divljači.

Ključne poruke

Hepatitis je vodeći uzrok raka jetre i rastući globalni ubica.

Hronični virusni hepatitis uzrokuje 1,3 miliona smrtnih slučajeva svake godine, uglavnom od raka jetre i ciroze. To je 3.500 smrtnih slučajeva svakog dana – u rangu s tuberkulozom. Hepatitis B i C se šire tiho, sa 8.000 novih infekcija dnevno. Uprkos tome što se može spriječiti i liječiti, teret bolesti nastavlja rasti, posebno u regijama s ograničenim pristupom njezi.

Poznavanje vašeg statusa je prvi korak ka zaustavljanju raka jetre.

Većina ljudi koji žive sa hepatitisom ne zna da su zaraženi. Rana dijagnoza je prvi korak ka pristupu liječenju koje spašava živote i prevenciji raka jetre. Testiranje – posebno za one u endemskim regijama ili s većim rizikom – ključno je za okončanje hepatitisa.

Možemo spriječiti 2,8 miliona smrtnih slučajeva do 2030. godine – ali samo ako djelujemo sada.

Eliminacija hepatitisa je nadohvat ruke. Imamo vakcine, terapije liječenja i provjerene alate za zaustavljanje prenosa. Većina slučajeva ostaje nedijagnosticirana dok ne bude prekasno.

Napredak zahtijeva nacionalnu prosvjećenost, rano otkrivanje,pravovremenu dijagnozu i integriranu njegu usmjerenu na ljude spasit će živote i zaustaviti rak jetre.

Poziv na akciju: Eliminacija hepatitisa radi sprječavanja smrtnih slučajeva i raka jetre

Testirajte se na hepatitis B i C

Vakcinišite novorođenčad dozom za hepatitis B pri rođenju.

Saznajte činjenice i razgovarajte sa svojim ljekarom o ranom testiranju i liječenju

Pomozite u zaustavljanju stigme dijeljenjem tačnih informacija.